بلاکچین چیست؟ تکنولوژی بلاکچین به زبان ساده

در وهله اول با شنیدن نام بلاکچین ممکن است تصور کنید با مفهمومی پیچیده سر و کار خواهید داشت اما جالب است بدانید ‌اتفاقا برعکس، مفهوم بنیادی آن کاملا ساده است.

تکنولوژی بلاکچین برای اولین بار در سال ۱۹۹۱ توسط دو محقق به نام‌های استوارت هابر و اسکات استورنتا پا به عرصه ظهور گذاشت. بلاکچین یک شبکه عمومی غیرمتمرکز است که به افراد و شرکت‌ها اجازه می‌دهد اطلاعات و اعتبار (پول) خود را ذخیره نمایند یا فورا آن را انتقال دهند. این فناوری نوعی از مرکز داده است که تا کنون بیشتر با ارزهای رمزنگاری شده مانند بیت کوین شناخته شده است؛ لذا برخی اوقات برای اشاره به ارزهای رمزنگاری شده از اصطلاح بلاکچین نیز استفاده می‌شود اما بلاکچین مفهومی بسیار وسیع‌تر است.

تعریف بلاکچین

در تعریفی ساده بلاکچین شامل بلاک هایی است که هر اطلاعاتی از جرم و جنایت یک فرد تا سوابق تراکنش می تواند در آن ثبت شود و این بلاک ها با رمزنگاری به صورت زنجیره بهم متصل هستند.
اصطلاح بلاکچین همچنین به این موضوع اشاره دارد که چطور داده‌ها در بلوک‌های اطلاعات ذخیره می‌شوند و سپس بصورت یک زنجیره به هم وصل می‌گردند. در این فرایند وقتی یک بلوک جدید به زنجیره اضافه می‌شود تغییر بلوک‌های قبلی را سخت‌تر می‌کند که همین موضوع سبب می‌شود امنیت هر بلوک در طول زمان بیشتر و بیشتر شود. ویژگی‌های مختلفی وجود دارد که تکنولوژی بلاکچین را برای کسب‌وکارهای مختلف منحصربه‌فرد و ارزشمند می‌کند.

 

ویژگی های بلاکچین

در ادامه مطلب با هم این ویژگی‌ها را بررسی خواهیم کرد:

بلاکچین «دقیق» است

بلاکچین بسیار دقیق است. هر عملی در بلاکچین ثبت می‌شود و هر داده‌ای که در یک بلاک اطلاعات ثبت شد برچسب زمانی می‌گیرد در واقع ترتیب زمانی بلاک‌ها در بلاکچین مشخص است و در نهایت در سیستم غیرمتمرکز بلاکچین کلیه رکوردها برای همه افراد در دسترس است.

بلاکچین «غیرمتمرکز» است

بلاکچین غیرمتمرکز است و تنها در یک کامپیوتر اصلی ذخیره نمی‌شود یا به تنهایی توسط یک شرکت، بانک یا سازمان کنترل نمی‌شود. بلکه داده‌ها بین چندین کامپیوتر که در یک شبکه هستند توزیع می‌شود. به نحوه عملکرد گوگل داک بیاندیشید که چگونه می‌توانید یک فایل را با چندین کاربر به اشتراک بگذارید و اگر تغییری بر روی فایل ایجاد کنید همه بصورت همزمان می‌توانند آن را مشاهده کنند. این مثال بسیار گویای این موضوع است که غیرمتمرکز بودن در بلاکچین چگونه عمل می‌کند.

بلاکچین «دائمی» و «ایمن» است

به محض اینکه هر بلاک کامل می‌شود به سایر بلاک‌ها در زنجیره متصل می‌شود و از هر تراکنشی یک رکورد تهیه می‌شود که در لحظه برای همه کاربران در دسترس است. مجموع این ویژگی‌ها سبب می‌شود بلاکچین امنیت بسیار بالایی داشته باشد و فوق‌العاده سخت تغییر کند.

بخش‌های بلاکچین

هر بلاکچین از سه بخش تشکیل شده است:

رکورد: رکوردها می‌توانند هر نوع اطلاعاتی باشند.

بلاک: از مجموعه‌ای از رکوردها تشکیل می‌شود.

زنجیره: از اتصال بلاک‌ها به هم ایجاد می‌شود.

کاربردهای تکنولوژی بلاکچین

با بلاکچین می‌توانید جهانی را تصور کنید که در آن هر قراردادی بصورت کدهای دیجیتال درمی‌آید و در پایگاه‌های داده شفاف و قابل دسترس ذخیره می‌شود. جایی که این اطلاعات از حذف شدن، دستکاری و ویرایش محفوظ می‌ماند. در این جهان هر توافق، هر فرایند، هر عملکرد و هر پرداختی یک رکورد دیجیتال و ردپا خواهد داشت (ثبت خواهد شد) که می‌توان آن را تشخیص داد، ارزیابی و نگه‌داری کرد و با دیگران به اشتراک گذاشت.

این تکنولوژی می‌تواند جای مشاغلی مانند مشاغل وکلا، کارگزاران و نیروهای بانک‌ها را بگیرد. با این تکنولوژی افراد، سازمان‌ها و دستگاه‌ها می‌توانند آزادانه و با کمترین اصطکاک با یکدیگر معامله کنند و تبادل داشته باشند. در واقع می‌توان اینطور ادعا کرد که بلاکچین می‌تواند انقلابی در دنیای کسب‌وکار ایجاد کند و حتی باعث بازتعریف شدن شرکت‌ها و اقتصادها شود. بلاکچین یک تکنولوژي بنیادی است و قدرت این را دارد که سازمان‌های جدیدی برای اقتصاد و سیستم اجتماعی جدید ما ایجاد کند.

در ادامه به بیان کاربرد تکنولوژي بلاکچین در صنایع مختلف خواهیم پرداخت:

1- پزشکی

بلاکچین این امکان را به دنیای پزشکی می‌دهد که اطلاعات پزشکی حساس را به‌راحتی و با امنیت تمام انتقال دهند. همچنین می‌توان پارامترهایی را تنظیم کرد که هر داده‌ای که بخواهیم قابل انتشار باشد و دیگر داده‌ها محفوظ بمانند و اطلاعات شخصی از فرایندهای درمان هر بیمار نیز قابل رویت برای عموم نباشد.

 

۲ـ موسیقی

می‌توان از بلاکچین در صنعت موسیقی برای پرداخت حق‌الزحمه موزیسین‌ها استفاده کرد. از آنجا که سیستم بلاکچین کاملا شفاف و امن است اعتماد موسیقی‌دان‌ها به این سیستم بیشتر است و هر زمان که بخواهند می‌توانند در لحظه حق‌الزحمه خود را دریافت کنند.

۳ـ املاک و مستغلات

می‌توان در صنعت املاک و مستغلات از بلاکچین برای ایجاد بازار آنلاین و انعقاد در لحظه قراردادها استفاده کرد. همچنین بلاکچین می‌تواند این امکان را فراهم آورد که افراد بتوانند در لحظه فرصت‌های موجود برای خرید را مشاهده کنند. همچنین این فناوری با ایجاد شفافیت در معاملات جلوی کلاهبرداری‌ها را می‌گیرد و انجام معاملات را تسریع می‌کند.

۴ـ بازی، فین تک و رمز ارزها

با بکارگیری بلاکچین می‌توان از بیتکوین برای پرداخت‌های درون بازی‌ها استفاده کرد. دریافت‌کنندگان می‌توانند بیتکوین‌ها را از طریق کیف مجازی خود دریافت کنند و سپس باز هم می‌توانند تصمیم بگیرند که آن‌ها را نگه دارند یا در ازای آن پول نقد دریافت کنند. جالب است بدانید در دنیای بازی‌های آنلاین بصورت هفتگی دو میلیون تبادل انجام می‌شود.

۵ـ اینترنت اشیاء، سخت‌افزار و نرم‌افزار

همانطور که می‌دانید اینترنت اشیاء نمایانگر ارتباط میان دستگاه‌ها و اینترنت به منظور برقراری ارتباط و تبادل اطلاعات دستگاه‌های مختلف با یکدیگر است. اینترنت اشیاء‌ تکنولوژی نوظهوری است که برای کسب مقبولیت نزد شرکت‌ها مسیر طولانی‌ای در پیش دارد. یکی از موانع پیش‌روی اینترنت اشیاء عدم‌استفاده اغلب دستگاه‌ها از استانداردهای احراز هویت است که موجب می‌شود هکرها بتوانند بصورت گسترده به سامانه‌ها نفوذ کنند لذا در راستای حل این مشکل، بلاکچین می‌تواند راهکاری باشد برای برطرف کردن مشکلات امنیتی این حوزه.

۶ـ لجستیک و زنجیره تأمین

همانطور که می‌دانید در حوزه زنجیره تأمین و لجستیک مدارک و اسناد زیادی تهیه می‌شود تا در هر مرحله از فرایند تأمین به مراجع مختلفی تحویل گردد و تأییدهای لازم گرفته شود. با استفاده از فناوری بلاکچین می‌توان تمامی این اسناد و مدارک را بصورت الکترونیک تهیه کرد و بصورت خودکار در کمترین زمان ممکن تمامی این فرایندهای لازم را به سرانجام رساند.

۷ـ دولت و سیاست‌گذاری

دولت با استفاده از فناوری بلاکچین می‌تواند اقدام به برگزاری انتخابات آنلاین کند در این سیستم شهروندان می‌توانند از طریق موبایل هرجا که باشند بدون ترس از مهندسی انتخابات و عوض شدن رأی‌ها، رأی خود را ثبت کنند. زیرا فناوری بلاکچین می‌تواند با سیستم امنیتی بیومتریک رمزگذاری شده خود بصورت کامل امنیت رأی‌های آن‌ها را تأمین نماید.

۸ـ شبکه‌های اجتماعی

یکی از چالش‌های موجود در بحث شبکه‌‌های اجتماعی حفظ حریم خصوصی کاربران است. پیاده‌سازی شبکه‌های اجتماعی با استفاده از فناوری بلاکچین، باعث می‌شود کاربران بتوانند اطلاعات خود را کنترل و مدیریت کنند. در یک شبکه اجتماعی که بر پایه فناوری بلاکچین ایجاد شده باشد کاربران می‌توانند محتواهایی که خود تولید کرده‌اند را کنترل کنند و با تبادل کردن محتوا با دیگر کاربران پاداش بگیرند.

کدام کسب‌وکارها در سطح دنیا از تکنولوژی بلاکچین استفاده می‌کنند؟

کسب‌وکارهای زیادی به سرعت در حال روی آوردن به تکنولوژی بلاکچین هستند بیایید با هم چند کسب‌و‌کار شناخته شده جهانی که به سمت استفاده از بلاکچین حرکت کرده‌اند را بررسی کنیم.

۱ـ بانک صنعت و تجارت چین:

این بانک از تکنولوژی بلاکچین برای تایید صحت تراکنش‌های دیجیتال به روشی غیرمتمرکز استفاده می‌کند.

۲ـ شرکت برکشایر هاتاوی:

این شرکت که متعلق به وارن بافت است در نظر دارد از تکنولوژی بلاکچین در زنجیره تامین خود در صنعت راه‌آهن و جواهرات استفاده نماید.

۳ـ بانک مریل لینچ آمریکا:

این بانک با شرکت مایکروسافت مشارکت می‌کند تا بتواند از تکنولوژی بلاکچین جهت اتومات کردن فرایندهای مورد استفاده در معاملات تامین مالی تجاری استفاده نماید.

۴ـ هلدینگ خدمات مالی و بانکداری ولز فارگو آمریکا:

این بانک بصورت پایلوت در حال استفاده از ارز دیجیتال خود است که بر پایه بلاکچین ایجاد شده و پرداخت‌ها و مبادلات مالی بین‌المللی را تسهیل می‎نماید.

۵ـ اپل:

این غول دنیای تکنولوژی از تکنولوژی بلاکچین برای زمان‌بندی داده‌ها استفاده می‌کند.

6ـ تویوتا:

تویوتا قصد دارد از تکنولوژی بلاکچین برای ساخت ماشین‌های اتومات که نیاز به راننده ندارند استفاده کند.

7ـ والمارت:

والمارت با مشارکت با آی‌بی‌ام قصد دارد زنجیره تامین خود را به سمت استفاده از تکنولوژی بلاکچین ببرد.

همانطور که می‌بینید کسب‌وکارها برای موارد مختلفی از تکنولوژی بلاکچین استفاده می‌کنند اما رایج‌ترین کاربرد آن در بانکداری و زنجیره تامین است. اما در حالت کلی شما می‌توانید از تکنولوژی بلاکچین در هر جایی که «نیاز به داده‌های امن محافظت شده دارید که از آن‌ها رکورد ثبت شود و در اختیار افراد قرار داشته باشد» استفاده کنید.

انواع شبکه‌های بلاکچین

در این قسمت باهم به بررسی ۴ نوع مختلف فناوری بلاکچین و تفاوت‌های آن‌ها خواهیم پرداخت.
در حالت کلی دو نوع بلاکچین وجود دارد: خصوصی و عمومی. که انواع متنوعی را پدید آورده‌اند. مانند انواع کنسرسیوم و هیبریدی.

۱ـ شبکه بلاکچین خصوصی

این نوع از شبکه بلاکچین در سازمان‌ها و شرکت‌هایی کاربرد دارد که قرار است تعداد محدودی از افراد اجازه دسترسی به آن را داشته باشند. در این شبکه کلیه دسترسی‌ها، مجوزها و اختیارات توسط خود سازمان کنترل می‌شود. از این شبکه‌های خصوصی برای رای‌گیری، مدیریت زنجیره تامین و اموری از این قبیل استفاده می‌شود.

۲ـ شبکه بلاکچین عمومی

استفاده از شبکه بلاکچین عمومی نیاز به مجوز ندارد و محدودیتی برای آن در نظر گرفته نشده است. و هر کاربری که به اینترنت متصل باشد می‌تواند وارد این شبکه بلاکچین بشود. هر کاربری که عضو این شبکه باشد می‌تواند به رکوردهای فعلی و قبلی و استخراج و ماینینگ دسترسی داشته باشد. پرکاربردترین استفاده از شبکه بلاکچین عمومی در استخراج و تبادل ارزهای دیجیتال است. امنیت این شبکه‌ها توسط خود کاربران و با پیروی آن‌ها از قوانین تأمین می‌شود در غیراینصورت چنانچه کاربران پروتکل‌های امنیتی را رعایت نکنند میزان خطرهای امنیتی افزایش می‌یابد.

۳ـ شبکه بلاکچین کنسرسیوم

شبکه بلاکچین کنسرسیوم یک نوع بلاکچین نیمه غیرمتمرکز است که بیش از یک شرکت می‌تواند آن را مدیریت کند. بلاکچین کنسرسیوم کاملا متضاد با بلاکچین خصوصی است و معمولا توسط بانک‌ها و سازمان‌های دولتی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

۴ـ شبکه بلاکچین هیبرید

بلاکچین هیبردی ترکیبی از دو نوع بلاکچین خصوصی و عمومی است و از ویژگی هر دو بلاکچین استفاده می‌کند. در بلاکچین هیبریدی می‌توان دسترسی افراد به داده‌های ذخیره شده در بلاکچین را کنترل کرد. در این نوع بلاکچین برخی داده‌ها در شبکه بصورت عمومی قرار می‌گیرند و برخی دیگر بصورت محرمانه نگهداری می‌شوند.

آینده متعلق به بلاکچین است

بلاکچین تکنولوژی‌ای در اختیارمان قرار می‌دهد که با کمک آن می‌توانیم اطلاعات را با امنیت بالا منتقل کنیم، و از صحت و سقم هر قطعه‌ای از این اطلاعات آگاهی پیدا کنیم. این ویژگی‌های بلاکچین سبب می‌شود که دنیا بتواند با سرعت بیشتری به سمت اقتصاد دیجیتال حرکت کند. برای خیلی از ما یکی از تاثیرگذارترین کاربردهای تکنولوژي بلاکچین برقراری امنیت و محافظت از اطلاعات شخصی‌مان در هنگام انتقال در موقعیت‌های مختلف است. تصور کنید اگر اطلاعات بانکی شما بر روی تکنولوژی بلاکچین ذخیره شده باشند وقتی در یک بانک جدید حساب باز کنید یا بخواهید اطلاعات خود را بین بانک‌های مختلف منتقل نمایید با وجود بلاکچین می‌توانید از صحت و سرعت انتقال اطلاعاتتان برای افتتاح حساب جدید اطمینان داشته باشید. این فرایند هزینه‌های سربار زیادی را کاهش می‌دهد و راهی فوق‌العاده موثر برای جلوگیری از کلاهبرداری‌ است. نکته دیگر اینجاست که تکنولوژي بلاکچین می‌تواند در تمام صنایع کاربرد داشته باشد زیرا هر صنعتی اطلاعاتی دارد که می‌خواهد با یک سیستم فوق‌العاده امن اقدام به انتقال آن‌ها نماید.

سرمایه‌گذاری در آینده

دولت‌ها و کسب‌وکارها در سراسر جهان در حال بررسی و اجرای تکنولوژی بلاکچین هستند اما رسیدن به نقطه ایده‌ال یک شبه اتفاق نمی‌افتد. اگر همین امروز هم دولت‌های جهان به این نتیجه برسند که ارزها بر پایه بلاکچین باشند یا سیستم پزشکی بخواهد همه داده‌ها را بر بستر بلاکچین قرار دهد به زودی نمی‌توان این اتفاقات را رقم زد. اما در این میان سرمایه‌گذاری بر روی ارزهای دیجیتال مانند بیتکوین قدرت تکنولوژی بلاکچین را روز به روز افزایش می‌دهد.

چارچوبی برای پذیرش تکنولوژی بلاکچین

اگر تصور کنیم که وضعیت بیتکوین مانند وضعیت ایمیل‌های اولیه است آیا می‌توان گفت هنوز دهه‌ها زمان لازم است تا تکنولوژی بلاکچین بتوانند پتانسیل کامل خود را محقق نماید؟
جواب این سوال مثبت است بله به همین میزان زمان می‌برد. اما نمی‌توانیم دقیقا بگوییم این اتفاق به چندسال زمان نیاز دارد. اما می‌توانیم حدس بزنیم که در ابتدا کدام برنامه‌ها بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرند و در نهایت پذیرش گسترده بلاکچین چطور اتفاق می‌افتد.
در بررسی‌های ما تاریخ نشان می‌دهد ۲ بعد هستند که بر روی پذیرش یک تکنولوژی بنیادی و موارد استفاده آن اثرگذارند. بعد اول «تازگی و نوظهور بودن» است. هرچقدر یک تکنولوژی جدیدتر باشد زمان و تلاش بیشتری نیاز است تا بتوانید به کاربران این اطمینان را بدهید که تکنولوژي شما می‌تواند چه مشکلاتی را بصورت کامل مرتفع نماید. بعد دوم «پیچیدگی» است. که به تعداد افراد مرتبط با آن تکنولوژی در یک اکوسیستم اشاره دارد (تعداد و تنوع بخش‌هایی که باید باهم کار کنند تا بتوانند بر اساس تکنولوژی جدید ارزش‌آفرینی نمایند). برای مثال ارزش یک پلتفرم شبکه‌های اجتماعی بنا به تعداد افرادی که در آن عضو هستند تعیین می‌گردد. در همین راستا چارچوبی را تدوین کرده‌ایم که مسیر تکنولوژی‌های جدید را با وجود این دو بعد نشان می‌دهد. درک این موضوع که توسعه تکنولوژی بلاکچین در کدام مسیر قرار می‌گیرد به متخصصان اجرایی نشان می‌دهد چارچوبی که مشخص می‌کند تکنولوژی‌های جدید قرار است با چه چالش‌هایی روبرو شوند و استقرار این سیستم به چه سطحی از همکاری بین نیروها نیاز دارد و چه اقدامات قانونی و نظارتی‌ای برای این مسیر باید انجام شود. چارچوب مانند یک نقشه حرفه‌ای نشان می‌دهد برای استقرار این تکنولوژی جدید چه فرایندها و زیرساخت‌هایی نیاز است تا استقرار را تسهیل کند. مدیران می‌توانند به راحتی از این اطلاعات برای بررسی وضعیت پیاده‌سازی بلاکچین در صنعت خود استفاده نمایند.

تک کاربردی

در ربع اول تکنولوژی‌هایی قرار دارند که از نظر بعد «تازگی» خیلی جدید نیستند و به همکاری زیادی نیز احتیاج ندارند و صرفا به کاربران راه‌حل‌های بهتر و کم‌هزینه‌تری را ارائه می‌دهند. یک مثال روشن برای این قبیل تکنولوژی، ساخت ایمیل است که به عنوان جایگزینی برای تماس تلفنی، فکس و نامه ظهور کرد. بیتکوین متعلق به این ربع است. بیتکوین حتی از روزهای اول به استفاده‌کنندگان خود این ارزش را ارائه می‌داد که یک شیوه پرداخت، جایگزین شیوه‌های پرداخت موجود است.

بومی‌سازی

ربع دوم ماتریس متعلق به نوآوری‌هایی است که میزان تازگی و جدید بودن آن‌ها زیاد است اما می‌توانند با تعداد اندکی کاربر به ایجاد ارزش بپردازند. اقسام اولیه توسعه‌های بلاکچین‌ خصوصی در سرویس‌های مالی با تعداد محدودی از شرکت‌ها اتفاق افتاده است بنابراین برقراری هماهنگی نیز در این فضا بسیار راحت بوده است. بنگاه‌های مختلف اقتصادی مانند بانک ملی ایالات متحده آمریکا در حال بررسی تکنولوژی بلاکچین برای جایگزین کردن سیستم کاغذی و فرایندهای دستی می‌باشد. پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد میزان بلاکچین‌های خصوصی که برای براورده کردن هدف خاصی در صنایع مختلف استفاده می‌شوند بسیار افزایش خواهد یافت.

جایگزینی

ربع سوم ماتریس متعلق به نوآوری‌هایی است که از نظر تازگی چندان جدید نیستند و بر پایه تکنولوژی‌های قبلی ایجاد شده‌اند اما میزان همکاری زیادی را طلب می‌کنند زیرا تعداد کاربران زیادی را با خود همراه می‌کنند که نرخ کاربرانشان نیز روز به روز افزایش می‌یابد. هدف این قبیل تکنولوژی‌ها این است که جایگزین روش‌های فعلی کسب‌وکار شوند بنابراین اغلب مقاومت در برابر آن‌ها نیز زیاد است. لذا این قبیل تکنولوژي‌ها همکاری و مشارکت زیادی را می‌طلبند. مثال این قبیل تکنولوژي‌ها ظهور رمز ارزها می‌باشد که کاربران باید طریقه استفاده از آن‌ها را بیاموزند.

دگرگونی

در ربع چهارم تکنولوژي‌هایی قرار دارند که از اساس جدید هستند و در صورت موفق شدن می‌توانند بنیان‌های اقتصاد، سیاست و اجتماع را در حوزه‌ای دگرگون کنند. این تکنولوژی‌ها نیاز به همکاری زیاد بخش‌های مختلف و مجوزهای مختلف فعالیت از سازمان‌های مختلف دارند. همانطور که می‌دانید یک بخش بزرگ از فعالیت شرکت‌ها حول محور قراردادهاست. قراردهایی که با مشتریان، تامین‌کنندگان و کارمندانشان منعقد می‌کنند. حال تصور کنید تمام فرایندهای انعقاد این قراردادها اتومات شود چه تفاوتی در ساختار شرکت‌ها ایجاد می‌شود؟ چه تفاوتی در شغل مدیران، وکلا و حسابدارها ایجاد می‌شود؟ قطعا کارکردهای همه این مشاغل با ظهور این تکنولوژي جدید تغییر خواهد کرد.